Charakterystyka geologiczna i ocena jakości surowców.

Złoże Gozdnica położone jest w odległości około 1,0-1,5 km na zachód od miasta Gozdnica, na północ od szosy asfaltowej łączącej Gozdnicę z Lipą Łużycką. Administracyjnie teren złoża znajduje się w miejscowości Gozdnica, gmina Gozdnica, powiat żagański, województwo lubuskie. Obecnie eksploatacja złoża prowadzona jest w granicach obszaru górniczego Gozdnica obejmującego jedno z pól geologicznie udokumentowanych (nr VI), na które została udzielona koncesja należąca do przedsiębiorstwa GZCB sp. z o.o. – części Grupy Lode Polska.  

Obszar złoża Gozdnica budują osady serii Mużakowa, serii poznańskiej, serii Gozdnica oraz osady czwartorzędowe. Najstarsze osady należą do środkowomioceńskich serii Mużakowa. Są one wykształcone w postaci piasków, mułków iłów, iłów węglistych oraz węgla brunatnego. Ich miąższość w rejonie Gozdnicy wynosi ok. 40 m. Na obszarze złoża Gozdnica w wielu otworach nawiercono pokład węgla brunatnego Henryk. 

 Poniżej węgla lub serii ilastej o zabarwieniu szarym zalegają iły brązowe, brunatne do czarnych z przerostami węgla brunatnego. Iły brunatne występują na znacznym obszarze złoża Gozdnica. Nie stanowią one ciągłego poziomu. Udokumentowana seria złożowa występuje powyżej pokładu węgla brunatnego Henryk lub iłów brunatnych. Stanowią ją iły serii poznańskiej, wśród których wydzielono trzy poziomy: iłów szarych dolnych, iłów zielonych i iłów szarych górnych. Miąższość tej serii nie przekracza 30 m, a jej wiek określono na miocen środkowy – miocen górny.  

Poziom iłów szarych dolnych tworzą iły szare, ciemnoszare i szarobrunatne. Ich miąższość wynosi od 0,0 do 8,8 m, średnio 2,6 m. Powyżej zalegają iły zielone, stalowo-zielone i niebieskie. Miąższość iłów zielonych wynosi od 0,0 do 6,0 m, śr. 1,6 m. Oddzielone są one od wyżejległych iłów szarych górnych najczęściej soczewkami i warstwami piaszczystymi o znacznym rozprzestrzenieniu. Nad serią iłów zielonych występuje seria iłów szarych górnych, którą stanowią iły szare o różnych odcieniach od jasnopopielatej do ciemnoszarego. W obrębie iłów znajdują się liczne przewarstwienia mułków, piasków i żwirów. Miąższość iłów szarych górnych wynosi od 0,0 do 14,5 m, średnio 3,9 m.  

Po zakończeniu sedymentacji serii poznańskiej nastąpił krótki okres erozji. W iłach powstały liczne rynny erozyjne, które zostały wypełnione piaskami i żwirami. Są to osady serii Gozdnica, które osiągają miąższość do 12 m. Na osadach plioceńskich zalegają czwartorzędowe piaski, pospółki i gliny deluwialne. Występujące powyżej serii ilastej kruszywo naturalne ma miąższość od 0,5 do 15,7 m, średnio 6,0 m (z oceną właściwości surowców ilastych można zapoznać się na niniejszej stronie. 

Rodzaj i jakość kopaliny występującej w złożu określono na podstawie badań laboratoryjnych wykonanych w latach 1973–1998 oraz kryteriów bilansowości ustalonych przez użytkownika złoża. Oprócz gliny ceramicznej, kopalinę użyteczną złoża Gozdnica stanowi kruszywo naturalne, którego punkt piaskowy wynosi od 31,4% do 74,9%, śr. 56,4%, a zawartość pyłów mineralnych nie przekracza 11%. Są to piaski ze żwirem, pospółki oraz żwir barwy żółtej, jasnożółtej i szarej. Analizy petrograficzne wykonane w latach 1975 i 1998 wykazały, że kruszywo zawiera we frakcjach 4,0-8,0, 8,0-16,0 i 16,0-32,0 mm przede wszystkim kwarc, który występuje w ilości od 85,0 do 100%. Ponadto obecne są okruchy skał magmowych i metamorficznych. W 2024 r. powtórzono badania w zakresie norm obowiązujących w Polsce i na terenie Unii Europejskiej, z którymi można zapoznać się na stronie www.kopalniagozdnica.pl. 

Planowana instalacja przerobu kruszyw płukanych. 

Obecnie na złożu Gozdnica planowana jest inwestycja polegająca na budowie nowoczesnej instalacji do sortowania kruszywa, pochodzącego z warstw nadkładowych, które leżą nad głównym złożem gliny ceramicznej. Zakład przeróbczy będzie zlokalizowany na terenie dawnej infrastruktury przemysłowej Gozdnickich Zakładów Ceramiki Budowlanej. Instalacja o wydajności od 150 do 250 ton na godzinę będzie przetwarzać kruszywa naturalne we frakcjach: 0-2 mm, 2-8 mm, 8-16 mm oraz >16 mm. Projekt zakłada rozruch zakładu w kwietniu 2025 roku. 

Instalacja umożliwi pełne wykorzystanie materiału z warstw nadkładowych, przyczyniając się do skrócenia procesu rekultywacji wyrobiska, co pozytywnie wpłynie na gospodarkę zasobami naturalnymi regionu. Zastosowanie zaawansowanych technologii sortowania i płukania pozwoli uzyskać wysokiej jakości produkty kruszywowe, które będą przeznaczone na sprzedaż. 

Aktualnie zakład dostarcza gliny do produkcji płytek i dachówek ceramicznych, zaś planowana inwestycja pozwoli zaoferować długoterminową współpracę w zakresie dostaw zarówno glin, jak i kruszyw, zapewniając stabilność oraz wysoką jakość surowców. Szczegółowe oceny właściwości surowców znajdują się na stronie internetowej: www.kopalniagozdnica.pl.   

Geological characteristics and quality assessment of raw materials from the Gozdnica deposit 

The Gozdnica deposit is located about 1.0-1.5 km west of the town of Gozdnica, north of the asphalt road connecting Gozdnica with Lipa Łużycka. Administratively, the deposit is located in the town of Gozdnica, Gozdnica Commune, Żagań District, Lubuskie Province. The deposit is currently exploited within the boundaries of the Gozdnica mining area, which includes one of the geologically documented fields (No. VI). The concession was granted to GZCB sp. z o.o., a member of the Lode Group Poland.  

The Gozdnica deposit is composed of sediments of the Mużakowa series, Poznań and Gozdnica series and Quaternary deposits. The oldest sediments belong to the Middle Miocene Mużakowa series, consisting of sands, silts, clays, carbonaceous clays and lignites. The thickness of these deposits in the Gozdnica area is about 40 m. The Henryk brown coal seam was found in many boreholes within the deposit. 

Below the lignite seam or grey clay series lie brown, brownish to black clays with lignite overgrowths. Brown clays occur over a wide area of the Gozdnica deposit but they do not form a continuous layer. The documented deposit series occurs above the Henryk brown coal or brown coal clay seams. It consists of the Poznan silt series, of which three levels have been identified: lower grey silt, green silt and upper grey silt. The thickness of this series does not exceed 30 m and its age was determined to be Middle Miocene – Upper Miocene. 

The lower grey clays consist of grey, dark grey and grey-brown clays ranging in thickness from 0.0 to 8.8 m, with an average thickness of 2.6 m. Above these are green, steel-green and blue clays ranging in thickness from 0.0 to 6.0 m, with an average thickness of 1.6 m. These are typically separated from the upper grey clays by sandy lenses and layers of significant distribution. The upper grey clays consist of various shades of grey clay, from light ash-grey to dark grey, interspersed with numerous layers of silt, sand and gravel. Their thickness ranges from 0.0 to 14.5 m, with an average of 3.9 m. 

After the sedimentation of the Poznań series, a short period of erosion occurred, cutting numerous erosion channels in the clays, which were filled with sands and gravels. These sediments belong to the Gozdnica series and are up to 12 m thick. Quaternary sands, gravels and deluvial clays lie above the Pliocene sediments. The natural aggregates found above the clay series range in thickness from 0.5 to 15.7 m, with an average of 6.0 m (detailed assessments of clay properties can be found at www.kopalniagozdnica.pl). 

The type and quality of the raw material in the deposit were determined on the basis of laboratory tests carried out between 1973 and 1998, as well as on the basis of criteria established by the deposit operator. In addition to ceramic clay, the useful mineral resource of the Gozdnica deposit consists of natural aggregates with sand point ranging from 31.4% to 74.9%, with an average of 56.4%, and mineral dust content not exceeding 11%. These are sands with gravel, gravels and mixed sands in shades of yellow, light yellow and grey. Petrographic analyses carried out in 1975 and 1998 showed that the aggregate in the 4.0-8.0, 8.0-16.0 and 16.0-32.0 mm fractions is mainly composed of quartz, present in amounts ranging from 85.0% to 100%, together with fragments of igneous and metamorphic rocks. Tests were repeated in 2024 in accordance with the standards applicable in Poland and the European Union, which can be viewed at www.kopalniagozdnica.pl. 

A new investment is currently planned at the Gozdnica deposit, involving the construction of a modern facility for sorting aggregates from the overburden layers above the main ceramic clay deposit. The processing plant will be located on the site of the former Gozdnica Building Ceramics Plant infrastructure. The facility, with a capacity of 150 to 250 tons per hour, will process natural aggregates in the following fractions 0-4 mm, 2-8 mm, 8-16 mm and 16-32 mm. The plant is expected to be operational in April 2025. 

This installation will allow the full utilisation of material from the overburden layers, contributing to the accelerated reclamation of the mine site, thereby benefiting the natural resource management of the region. Advanced sorting and washing technologies will ensure high quality aggregate products for sale. 

The plant currently supplies clays for the production of ceramic tiles and roof tiles, and the planned investment will enable to offer long-term cooperation in the supply of both clays and aggregates, ensuring the stability and high quality of raw materials. Detailed assessments of the raw materials can be found at www.kopalniagozdnica.pl.